Gevangenisstraf is de zwaarste straf in het Nederlandse strafrecht. Van enkele weken tot levenslang: de rechter bepaalt de duur op basis van de ernst van het feit en persoonlijke omstandigheden.
Wat is gevangenisstraf?
Gevangenisstraf is vrijheidsbeneming in een penitentiaire inrichting. Het is de zwaarste hoofdstraf en alleen mogelijk bij misdrijven.
Kenmerken
| Aspect | Beschrijving |
|---|---|
| Type delict | Alleen bij misdrijven |
| Minimum | 1 dag |
| Maximum tijdelijk | 30 jaar |
| Levenslang | Mogelijk bij moord en terrorisme |
Duur van de gevangenisstraf
De rechter bepaalt de strafmaat binnen het wettelijk kader.
Strafmaxima voorbeelden
| Delict | Maximum |
|---|---|
| Eenvoudige diefstal | 4 jaar |
| Zware mishandeling | 8 jaar |
| Doodslag | 15 jaar |
| Moord | Levenslang of 30 jaar |
Voorwaardelijke invrijheidstelling (VI)
Bij gevangenisstraffen langer dan 1 jaar komt de veroordeelde voorwaardelijk vrij na tweederde van de straf.
Regeling
- Automatisch na 2/3 van de straf
- Onder algemene voorwaarde (geen delicten)
- Mogelijke bijzondere voorwaarden
- Proeftijd: restant van de straf + eventueel extra
- VI kan worden uitgesteld of achterwege blijven
Levenslange gevangenisstraf
Levenslang is in Nederland daadwerkelijk levenslang, maar er is sinds 2017 een herbeoordeling.
Herbeoordeling
- Na 25 jaar is herbeoordeling mogelijk
- Toets op resocialisatie en recidivegevaar
- Eventuele omzetting naar tijdelijke straf
- Gebaseerd op EHRM-rechtspraak
Detentie
Gevangenisstraf wordt uitgezeten in een penitentiaire inrichting (PI).
Regimes
- Huis van bewaring: voor voorlopige hechtenis
- Gevangenis: voor veroordeelden
- Beperkt beveiligd: meer vrijheden
- Zeer beperkt beveiligd: overgang naar vrijheid
Aftrek voorarrest
Tijd in voorlopige hechtenis wordt afgetrokken van de gevangenisstraf (art. 27 Sr).
Strafonderbreking en verlof
Tijdens de detentie zijn verlof en strafonderbreking mogelijk.
Vormen
- Algemeen verlof (na deel straf)
- Incidenteel verlof (bijzondere omstandigheden)
- Strafonderbreking (maximaal 3 maanden)
Veelgestelde vragen
Wat gebeurt er als ik verdacht ben van een misdrijf?
Je hebt recht op juridische hulp, je kunt zwijgen, en de politie moet je rechten uitleggen. Verdacht zijn is niet hetzelfde als schuldig.
Hoe lang kan ik in voorarrest worden gehouden?
Maximaal 10 dagen zonder proces, daarna moet rechter voorarrest goedkeuren. Voorarrest mag niet onbeperkt duren.
Wat is het verschil tussen een misdrijf en overtreding?
Een misdrijf is ernstiger en kan met gevangenisstraf worden bestraft. Een overtreding kan met geldboete worden afgehandeld.
Heb ik recht op een advocaat?
Ja, je hebt altijd recht op juridische bijstand. Dit kan gratis zijn als je dit niet kunt betalen.
Kan ik in hoger beroep gaan?
Ja, je kunt tegen de uitspraak in beroep gaan bij het gerechtshof.